O jednym największych szwindli w dziejach Polski w ogóle się nie mówi. Dziesiątki tysięcy szlachciców wyciągały nienależne im korzyści, a skarb królewski był rujnowany przez całe stulecia. Pomysł był cyniczny i bezczelny. Skutki okazały się...
Śmierć ostatnich Piastów mazowieckich ciągle budzi wiele kontrowersji. Książęta Stanisław oraz Janusz III zeszli z tego świata w odstępie niespełna dwóch lat. W chwili śmierci mieli po 24 lata. Czy padli ofiarą skrytobójców? A może przyczyna zgonów...
„Prymitywne budowle pierwszych mieszkańców Ziemi” i szałasy dzikich nomadów stających na dłuższy popas w danym miejscu. Przybysz ze Śląska Johann Joseph Kausch stwierdził, że chaty polskich chłopów pańszczyźnianych, oglądane u schyłku XVIII stulecia...
XVI wiek był pod wieloma względami najlepszy w polskich dziejach – a przynajmniej najlepszy z perspektywy większości mieszkańców kraju. Wiek XVII był z kolei bez wątpienia najgorszy. Nie tyczy się to zresztą samej tylko Rzeczpospolitej.
Najbardziej imponujące budowle Azteków. Stolica ich imperium była jednym z największych miast świata
Aztekowie nie znali żelaza ani brązu. Mimo to stworzyli cuda architektury, które mogłyby śmiało konkurować z najwspanialszymi budowlami i monumentami Starego Świata. Hiszpanie dołożyli starań, by zniszczyć je wszystkie.
Nowożytnym chłopom pańszczyźnianym niemal stale towarzyszył głód. Na ich stołach lądowało tylko to co sami wyhodowali lub zebrali. Aby urozmaicić swą monotonną dietę musieli uciekać się nierzadko do kradzieży. Oto jak naprawdę wyglądał ich jadłospis.
Pytanie, które dzisiaj rozpala emocje wśród specjalistów i amatorów, w epoce nowożytnej w ogóle nie miało racji bytu. Odpowiedź dla każdego była przecież oczywista.
Sobiescy długo szukali odpowiedniego kandydata na męża dla swojej jedynej córki Teresy Kunegundy. Gdy wreszcie znalazł się stosowny wybranek problemem okazały się pieniądze. Przyszły pan młody zażądał bowiem olbrzymiego posagu.
Pierwszy rozbiór Rzeczpospolitej stanowił wstrząs dla szlachty. Kraj stracił ogromną część terytorium, a w konfederacji barskiej, krwawo stłumionej przez Rosjan, zginęło nawet 60 000 osób. Wielu przedstawicieli najbardziej uprzywilejowanej...
Słysząc o szlacheckich dworkach trudno opędzić się od obrazu eleganckich XIX-wiecznych siedzib ziemiańskich. W czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów typowy szlachcic żył jednak w o wiele bardziej skromnych i siermiężnych warunkach. Także utarte...
Przemoc stanowiła nieodłączny aspekt życia na polskiej wsi pańszczyźnianej. Panowie pastwili się nad chłopami, by wymusić posłuszeństwo i wyegzekwować nieludzkie powinności. Często sadyzm nie miał jednak nawet pozornego uzasadnienia. Szczególnie...
W XVI wieku, w okresie wielkiego rozwoju folwarków i świetnej koniunktury na zboże, aż 60% wszystkich wsi w Polsce należało do średniej szlachty. W tej warstwie można było spotkać ludzi posiadających po kilka wiosek. Byli też tacy, którzy mieli...
„Zamożność szlachcica [w Rzeczpospolitej] ocenia się wedle ilości posiadanych przezeń chłopów” – pisał Francuz Gaspar de Tende w połowie XVII wieku. Wieśniak był dla pana, zwłaszcza po potopie, elementem majątku, podobnie jak woły, budynki...
Stefan Czarniecki miał powody, aby szukać zemsty na Kozakach. Jednak bezwzględność z jaką w latach 1653-1654 zaprowadzał „porządek” na Ukrainie mrozi krew w żyłach. Nawet polscy senatorowie zarzucali mu przesadne okrucieństwo.
W XVII wieku Szwecja wyrosła na jedno z najpotężniejszych mocarstw w Europie. Agresywna polityka zapewniła Skandynawom znaczne zdobycze terytorialne. Koszty ekspansji były jednak zatrważające. Życie straciły setki tysięcy żołnierzy.
Panujący od 1371 roku w Szkocji, a od 1603 roku również w Anglii Stuartowie byli wyjątkowo pechową dynastią. Większość wywodzących się z niej władców spotkał marny koniec. Los uwziął się zwłaszcza na monarchów noszących imię Jakub.
Ta prywatna instytucja handlowa samodzielnie opanowała cały kontynent. Dysponowała własną administracją, armią i flotą. Prowadziła wojny i podbijała kraje. W swoim czasie była największą firmą świata. Dlaczego została zlikwidowana?
Zwycięstwo Stanisława Żółkiewskiego odniesione pod Kłuszynem 4 lipca 1610 roku było jednym z największych triumfów polskiego oręża. Wojska hetmana rozgromiły pięciokrotnie silniejszą armię Borysa Szujskiego. W Rzeczpospolitej wcale jednak nie...
Proces Galileusza rozpoczął się 12 kwietnia, zakończył zaś 22 czerwca 1633 roku. Mimo że kluczowe zarzuty dotyczyły nieposłuszeństwa wobec zakazów Kościoła, żadne inne wydarzenie równie jasno nie ukazało starcia pomiędzy naukowym rozumowaniem a...
W kulturze popularnej Indianie i wojenny obyczaj skalpowania wrogów istnieją właściwie nierozdzielnie. Przyjęło się sądzić, że rdzenni mieszkańcy Ameryki stawiali opór najeźdźcom, pozbawiając ich czubków głów, które następnie służyły za trofea. Taka...
Chodziło o więcej niż wiarę, obraz świata i rozumienie prawd wiary. Nagonka na Galileusza – człowieka, który ośmielił się powtórzyć za Mikołajem Kopernikiem, że Ziemia krąży wokół Słońca – miała też wymiar wyjątkowo osobisty.
Henryk VIII walczył o zalegalizowanie związku z Anną Boleyn przez cztery lata, by po zalewie trzech latach od ślubu skazać ją na śmierć przez ścięcie. Na szafot szła z podniesioną głową.
Inskrypcji z pomnika w Shugborough Hall do dziś nie udało się nikomu rozszyfrować. Jaką skrywa tajemnicę? Co stoi za niezrozumiałym ciągiem liter? I co ma on wspólnego z mottem „Et in Arcadia ego”?
Ekipa pracująca nad polską superprodukcją z 1999 roku dokładała starań, by uszanować historyczne realia. Jest jednak prawda historii i prawda ekranu. W produkcji Jerzego Hoffmana bardzo często zwycięża ta druga. Dosadnie pisze na ten temat Jakub...
Zawód egzekutora nie był profesją, do której chętnie garnęli się ochotnicy. W efekcie katów szukano wśród osób o wątpliwej reputacji czy nawet w szeregach pospolitych przestępców. Pracy im nie brakowało, a zarobki były całkiem atrakcyjne. Mistrz...
„Niektóre plemiona indiańskie były bardziej wojownicze od innych, w życiu wszystkich jednak wojna odgrywała niezwykle istotną rolę” – wyjaśnia Jarosław Wojtczak w książce Quebec 1759. Na obszarach północno-wschodnich, które od XVII stulecia...
Galileusz wierzył, że Dialog o dwóch najważniejszych systemach świata – wydany w roku 1632 – będzie najważniejszym dziełem jego życia. Praca wykładająca dowody na prawdziwość heliocentrycznej koncepcji Kopernika złamała jednak jego karierę...
Zawarta 1 lipca 1569 roku unia lubelska to jedno z najważniejszych wydarzeń w polskiej historii. By zmusić Litwinów do pogłębienia związku z Koroną Zygmunt August okroił Litwę o połowę, a oderwane ziemie wcielił do Polski. Ten szantaż okazał się...
Francuzi przystąpili do penetracji Ameryki Północnej tylko o kilka lat później od Hiszpanów i Anglików. Minął jednak wiek, nim osiągnęli pierwsze wymierne sukcesy. Plan mieli zupełnie inny od konkurentów zza kanału La Manche.
Powieść Ogniem i mieczem, jak zresztą cała Trylogia, jeden z potężniejszych filarów narodowego mitu, znajduje się pod ostrzałem historyków i pisarzy już ponad sto lat. Co badacze zarzucają Henrykowi Sienkiewiczowi? Jakie uproszczenia i kłamstwa...
