Średniowiecze

We wczesnym średniowieczu europejskie miasta były niewielkie, słabo rozwinięte, a największe z nich niemal bez wyjątku znajdowały się w rejonie Morza Śródziemnego. Miejska rewolucja, która po roku 1000 ogarnęła najpierw zachodnią, a następnie także...

Struktura średniowiecznego społeczeństwa różniła się zależnie od czasu i miejsca. Można podawać odmienne szacunki i uogólnienia, ale podstawowy obraz rzeczy nie podlega dyskusji. Sami chłopi, ludność wiejska, stanowili przytłaczającą większość...

Dynastia Piastów nie odeszła razem z Kazimierzem Wielkim. Jej przedstawiciele jeszcze długo pełnili rządy na Mazowszu i Śląsku. Żaden nie zdołał jednak sięgnąć ponownie po koronę królewską i przejąć kontroli nad całą Polską. Dlaczego w latach 80...

Badania nad początkami Słowian przez długi czas sprowadzały się przede wszystkim do poszukiwania kolebki: jednego określonego punktu, z którego mieli wyjść wszyscy członkowie tego ludu, by następnie rozprzestrzenić się po niemal całej wschodniej...

20 000 kop groszy praskich w zamian za zrzeczenie się pretensji do polskiej korony przez Luksemburgów na rzecz głównej linii dynastii Piastów w 1335 roku. 50 000 florenów uiszczone przez Władysława Jagiełłę, by wykupić ziemię dobrzyńską z...

Archeologom nie udało się jak dotąd dojść do porozumienia w kwestii tego, który z budynków wzniesionych z kamienia na wzgórzu wawelskim był pierwszy. Takiego statusu nie miał raczej pałac monarszy. Najstarsza forma zamku królewskiego na Wawelu...

W czerwcu 1290 roku ze światem pożegnał się książę wrocławski i krakowski Henryk IV Prawy. Jako że ten przedstawiciel dynastii Piastów nie doczekał się dzieci, dolnośląską dzielnicę pozostawił swemu wiernemu sojusznikowi, Henrykowi III Głogowskiemu...

Konflikt polsko-krzyżacki ciągnął się przez ponad dwa stulecia. W tym czasie walczono nie tylko na polach bitew, ale również prowadzono zakrojoną na szeroką skalę akcję wywiadowczą. Aby ukryć treść poufnej korespondencji przed szpiegami króla Polski...

Jako przybysz z zewnątrz, zmuszony budować od zera swoją pozycję i walczyć o prawo do tronu dla potomków, Władysław Jagiełło nie miał innego wyjścia, jak tylko obsypywać polską szlachtę przywilejami. Jego syn Kazimierz Jagiellończyk posunął się...

Większość specjalistów zajmujących się tematem przyjmuje, że w czasach starożytnego Rzymu szczyt zaludnienia Europy osiągnięto najpóźniej w II wieku n.e. W czasach antyku kontynent miał maksymalnie 40–50 milionów mieszkańców. Później, między innymi...

Obszary wczesnej Słowiańszczyzny położone w rejonie Karpat i na północ od nich można podzielić na dwie części. Bardziej na południe – na terytoriach obecnej Ukrainy, Małopolski, Śląska, Słowacji i Czech – we wczesnym średniowieczu ludność mieszkała...

Ludwik Andegaweński zasiadał na polskim tronie przez ponad dekadę. Większość tego czasu poświęcił na przygotowania do sukcesji. Nie doczekał się syna, chciał więc, aby tytuł królewski przeszedł w ręce jednej z jego córek. Gdy odszedł projekty...

Wielu przedstawicieli dynastii Piastów cechowało się wybuchowym charakterem. Nie brakowało wśród nich również okrutników. Żaden jednak z członków rodu nie posiadał jednocześnie tylu negatywnych cech, co książę legnicki Bolesław II Rogatka. O jego...

Na przełomie XII i XIII stulecia, po całych dekadach zażartych sporów pomiędzy członkami rozrodzonej dynastii Piastów, postanowienia sławnego testamentu Krzywoustego zostały ostatecznie obalone. Średniowieczna Polska weszła w okres pełnego rozbicia...

Bizantyńscy autorzy, którzy w połowie VI wieku jako pierwsi zaczęli opisywać wcześniej nieznaną społeczność Słowian, na każdym kroku podkreślali, że był to lud pogrążony w zamęcie, pozbawiony przywódców, a do tego niezdolny skutecznie sobą rządzić...

Kronika Galla Anonima, a więc najstarsza księga opisująca wczesne dzieje dynastii Piastów, różniła się od kolejnych dzieł tym, że autor bardzo ostrożnie dozował w niej nieprawdopodobne wątki. Tylko kilka historii przekazanych przez dziejopisa miało...

Fakt, że w czasach przed chrystianizacją Słowianie nie mieli własnego alfabetu, jest dziś akceptowany niemal powszechnie. Wciąż jednak budzi konsternację. Często pisze się, że Słowianie stanowili zaskakujący wyjątek, nawet ewenement. Byli ponoć...

W średniowieczu, zwłaszcza wczesnym, nie istniał jeden model życia monastycznego. Reguły zakonne dopiero się kształtowały, podobnie jak sama instytucja zorganizowanych opactw. Pewne zasady zaczynały już jednak zdobywać powszechną popularność. Czego...

„Podobny bardziej do miasta niż do zamku” – pisał o Wawelu znany niemiecki geograf Andreas Cellarius. Wprawdzie słowa padły na początku XVII wieku, ale bez ryzyka pomyłki można je odnieść także do stuleci wcześniejszych. Charakter, jaki nadano...

Pierwsze roczniki, notujące na bieżąco ważne fakty z dziejów kraju i dynastii, zaczęto spisywać w państwie Piastów dopiero w drugiej połowie X wieku, po przyjęciu chrztu przez Mieszka I. Najstarsza kronika, zawierająca szerszy kontekst zdarzeń...

Pierwsi polscy królowie – Bolesław Chrobry, Mieszko II Lambert i Bolesław Śmiały – koronowali się w Gnieźnie. Po przeszło dwustuletniej przerwie podobnie postąpili Przemysł II i Wacław II. Kiedy jednak o koronę postarał się Władysław Łokietek...

Mniszki i mnisi żyjący we wspólnotach funkcjonowali w sposób zsynchronizowany, według tego samego rozkładu zajęć. Współuczestnictwo w nim miało pomagać wszystkim w osiągnięciu skupienia. Reguły były różne, zależnie od miejsca i czasu, pewne...

W dawnej nauce panowała opinia, że u Słowian ustrojem prawdziwie pierwotnym i rodzimym było ludowładztwo. Decyzje miały być podejmowane przez całą wspólnotę, plemię, na walnych zgromadzenia nazywanych wiecami.