Pierwsza wojna światowa przyniosła zniszczenia na 90% terytoriów, które weszły następnie w skład II Rzeczypospolitej. Szczególną ofiarę poniosła polska wieś. Liczby szokują nawet stulecie później. Kryje się za nimi ogromna fala głodu, nędzy i...
Pamięć historyczna nie jest ani tak trwała, ani tak niezmienna, jak nam się wydaje. Wydarzenia dzisiaj uważane za kluczowe w polskich dziejach do niedawna były zupełnie bagatelizowane. Chociażby bitwa pod Grunwaldem stoczona 15 lipca 1410 roku...
Formalnie w międzywojennej Polsce nie było lustracji. Były jednak pojedyncze procesy o znajomym zabarwieniu. Warto przypomnieć sprawę wyjątkowo bezczelnego lekarza z carskiego więzienia. Gdy po latach przypomniano mu haniebną przeszłość, postanowił…...
Do 1911 roku Mona Lisa
była malowidłem cenionym, ale nie sławnym. Rzadko ją reprodukowano i nie poświęcano
jej większej uwagi. Zmieniło się to dopiero, gdy… kompletnie niestrzeżony obraz
niespodziewanie zniknął z Luwru.
Szczypiorno koło Kalisza zasłynęło jako miejsce, w którym od 1917 roku przetrzymywano legionistów nie chcących złożyć przysięgi na wierność niemieckiemu cesarzowi. Ten upiorny obóz utworzono jednak sporo wcześniej. Trafiały do niego najodważniejsze...
Wygląd Emilii Plater nie miał nic wspólnego z jej najbardziej znanym, heroicznym portretem. Dokonania wojenne tej kobiety też budzą poważne wątpliwości. Co naprawdę osiągnęła? I czy zasłużyła na miejsce w polskim panteonie narodowym?
Nawet od członka bocznej linii rodu oczekiwano, że zostanie erudytą, poliglotą
i biegłym adeptem rozlicznych nauk. Poza tym zaś – głęboko konserwatywnym
katolikiem. Ale czy starania zastępu tutorów przynosiły zamierzone skutki?
Wbrew powszechnemu mniemaniu dzisiejszy Paryż wcale nie ma szczególnie wczesnej metryki. Jeszcze w połowie XIX wieku nad Sekwaną leżało zupełnie inne miasto, które z obecną stolicą Francji łączy głównie nazwa. Zdaniem przyjezdnych wyglądało jak...
Dżuma. Ospa. Cholera. I… zwykła grypa. W historii nie brakowało chorób, które rozprzestrzeniały się z zabójczą skutecznością i dziesiątkowały populację globu. Które epidemie pochłonęły największą liczbę ofiar?
Średnia długość życia wynosząca 27 lat. 81% analfabetów. I zarobki nawet o 85% niższe, niż w innych krajach. Galicję nieprzypadkowo nazywano „Golicją i Głodomerią”. To było jedno z najgorszych miejsc do życia w Europie.
Z X pawilonu warszawskiej Cytadeli nie dało się uciec. Kiedy w kwietniu 1900 roku zamknięto tam Józefa Piłsudskiego, wydawało się, że już po nim. Tym bardziej, że carskie władze, bojąc się odbicia więźnia, otoczyły go specjalnym nadzorem. A jednak...
Nieustanne wymioty, chroniczna biegunka i bolesne skurcze doprowadzające do śmierci nawet połowy zarażonych. W XIX wieku cholera była prawdziwym postrachem Europy. Szczególnie mordercze żniwo zebrała w Polsce.
Była najbardziej znienawidzoną władczynią w historii swojego kraju. Gardzono nią, bo urodziła się w rodzinie młynarza. Oskarżano ją o zabicie pierwszego męża, liczne kłamstwa i nepotyzm. Ale nawet gdyby to wszystko było prawdą – nie zasłużyła na...
W lepiej sytuowanych mieszczańskich rodzinach panował zwyczaj, by młodym panienkom wcześnie zapewniać odrębny pokoik. Jakie stały w nim meble? Jak go przystrajano? I co wstydliwie ukrywano za parawanem w kącie pomieszczenia?
Trupów było tak wiele, że nie miał kto ich grzebać. Łącznie zmarło pół miliona ludzi – 1/10 całej populacji Galicji. Dlaczego do dzisiaj milczymy o katastrofie z epoki zaborów? Dlaczego nigdy nie rozliczono winnych zagłodzenia polskich wsi?
Jeszcze do niedawna wierzono, że to idealny sposób na każde
schorzenie, dolegliwość, nawet na zły humor. Krwawa terapia uchodziła za istne
panaceum. Wierzono w nią przez tysiąclecia. I przez tysiąclecia przynosiła
śmierć milionom nieszczęśników.
Oczekiwano, że panna z dobrego domu będzie skromna, delikatna, uległa i
niewinna. Całą jej młodość organizowano tak, by sprawdziła się w roli matki. I
by nigdy nie sprzeciwiła się swojemu mężowi.
Łamały niemieckie szyfry w Bletchley Park. Przetwarzały dane astronomiczne na Harvardzie i pomagały w analizach numerycznych rozszczepienia jądra atomu w projekcie Manhattan. Te kobiety były prawdziwymi żywymi komputerami. Dzisiaj prawie nikt o nich...
Tylko jedna na pięćdziesiąt osób ma naturalnie rude włosy. Do niedawna nikt nie był w stanie naukowo wyjaśnić, skąd bierze się ten nietypowy kolor. Próby rozwikłania zagadki doprowadziły do śmierci tysięcy nieszczęśników.
Ada Lovelace była córka George’a Gordona Byrona, jednego z najważniejszych poetów epoki romantyzmu. Sama jednak od literatury znacznie wyżej ceniła matematykę. Dzisiaj wielu uważa ją za autorkę pierwszego programu komputerowego.
Cesarz Francuzów słynął z
podbojów miłosnych. W żadnym razie nie był jednak typem romantyka. Jego opinie
o kobietach były wsteczne i wprost obmierzłe. Nie tylko z dzisiejszej perspektywy.
Zwykłe narzędzia egzekucji działały zbyt wolno, więc mieszkańców pakowano na statki i po kilkaset osób na raz topiono w rzece. Do kościołów, w których chronili się mieszkańcy całych wiosek strzelano z armat. Wrogich przywódców „zakopywano...
Potrzebowali zaledwie kilkudziesięciu lat, aby z władców mało znaczącego księstwa stać się rodem, który dosłownie trząsł Europą. Przedstawiciele dynastii Sasko-Koburskiej zasiadali bowiem na tronach od Aten, przez Berlin po Kopenhagę i od Londynu aż...
Rozpoczęte w 1851 roku powstanie tajpingów było najbardziej krwawym konfliktem XIX wieku. Mimo że walczono metodami rodem ze średniowiecza, ta trwająca kilkanaście lat wojna domowa w Chinach kosztowała życie co najmniej 20 milionów ludzi.
Turcy nie mieli żadnej litości. W prowadzonych od 1915 roku masowych prześladowaniach Ormian dopuszczali się najpotworniejszych zbrodni. Bicie, gwałty i marsze śmierci były codziennością. Tych, którzy dotarli do przygotowanych na pustyni obozów...
W XIX wieku nawet połowa chińskich kobiet miażdżyła swoje stopy, by je pomniejszyć i tym sposobem przypodobać się mężczyznom. Okropną torturę traktowano jak rytuał przejścia. To matki pastwiły się nad własnymi córkami.
Walczyły z bronią w ręku jeszcze w czasach, gdy kobieta-żołnierz dla wielu była nie do pomyślenia. Potrafiły przezwyciężyć wszelkie przeszkody, by tylko znaleźć się na froncie. I udowadniały, że na równi z mężczyznami mogą bronić polskiej...
Ignacy Mościcki wprost przyznawał, że żonę chce sobie podporządkować, a nawet poddać… tresurze. „Bliskie pokrewieństwo i bardzo młody wiek kuzynki miały duże znaczenie w moim wyborze” – pisał z dumą. Gdy brał ślub, nie mógł przewidywać, że on...
Zanim Karol Darwin stał się sławny dzięki teorii ewolucji, jako niespełna 23-latek wyruszył w trwającą prawie 5 lat wyprawę badawczą dokoła świata. Na pokładzie HMS „Beagle” dotarł w 1832 roku również do Argentyny. Trwała tam właśnie krwawa wojna z...
Skala tych katastrof była wręcz niewyobrażalna, a ich ofiary liczy się w dziesiątkach milionów. Ale bardziej niż liczby przeraża fakt, że to nie klimat był głównym źródłem ich nieszczęść. Za najstraszliwszymi klęskami głodu w dziejach stali...
