Pisząc o losie europejskich chłopów w epoce nowożytnej często stosuje się prosty podział mówiący o tym, że na Zachodzie włościanie cieszyli się wolnością osobistą, zaś na Wschodzie panowało poddaństwo. Profesor Jürgen Osterhammel w książce pt...
Rządzący na początku XIX wieku Prusami król Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern bardzo długo unikał konfrontacji militarnej z Napoleonem. Ostatecznie wypowiedział wojnę Francji 9 października 1806 roku. Okazało się to jednak fatalnym błędem. Już...
Dominik Hieronim Radziwiłł – jako zaledwie czterolatek – został w 1790 roku ordynatem na Nieświeżu i Ołyce. Tym samym stał się jednym z najbogatszych ludzi w Europie. Młody książę szybko dał się poznać jako miłośnik kobiecych wdzięków. Jako potomek...
U progu XIX wieku średnia oczekiwana długość życia (w chwili urodzin) ludności świata wynosiła najwyżej 30 lat. Pod koniec stulecia w Europie i USA było to już odpowiednio 46 i 48 lat. Zmiana była kolosalna. O jej niejasnych źródłach i kluczowych...
Przez stulecia wygląd chłopskich chat niewiele się zmieniał. Mieszkańcy wsi budowali je własnymi siłami, korzystając co najwyżej z pomocy wędrownych cieśli. Skromne środki, jakimi dysponowali włościanie oraz niedostateczna wiedza sprawiały, że ich...
14 października 1806 roku wojska Napoleona rozgromiły Prusaków w bitwach pod Jeną i Auerstädt. W pogoni za uciekającym przeciwnikiem Wielka Armia wkrótce sforsowała Odrę i wkroczyła na polskie ziemie. O tym jakimi siłami dysponował Bonaparte u progu...
„Pół żartem, pół serio, zauważy, kto zechce, że Wielkopolska, od wieków po łacinie zwana Magna Polonia, wielkość swą ma już w nazwie” – przekonuje profesor Marek Hendrykowski z UAM w Poznaniu, odwołując się do historii społecznej aktywności pod...
Podczas wizyty na Wawelu trudno oprzeć się wrażeniu, że jest tam… zaskakująco pusto. Poza zamkiem górnym, a więc dawną siedzibą monarchów, i katedrą obszar wzgórza w większości nie ma zabudowy, stanowi zielony trawnik obsadzony klombami. Dawniej...
Rozpoczynając w czerwcu 1812 roku inwazję na Rosję Napoleon Bonaparte liczył, że kampania zakończy się po góra trzech miesiącach. Cesarz Francuzów był przekonany, że podobnie jak w przypadku wcześniejszych wojen decydująca okaże się jedna walna...
Władysław Reymont zapisał się złotymi zgłoskami w historii polskiej literatury. Autor Ziemi obiecanej i Chłopów był drugim twórcą z nad Wisły, który otrzymał literackiego Nobla. Pisarz miał jednak w swoim życiorysie epizod, z którego zdecydowanie...
20 kwietnia 1854 roku cesarz Austrii Franciszek Józef Habsburg ogłosił, że okres jego narzeczeństwa z bawarską księżniczką Elżbietą, lepiej znaną jako Sisi, dobiegnie końca. Datę ślubu wyznaczono na poniedziałek 24 kwietnia. Panna młoda miała niemal...
Latem 1844 roku miało miejsce znamienne wydarzenie – 14 lipca położono kamień węgielny pod fundamenty pierwszego dworca kolejowego w Warszawie. Budowę prowadzono bardzo szybko, pokaźny gmach ukończono już w listopadzie 1845 roku. Jak wyglądał? Jak...
Biografowie zwykle podkreślają, że jeden z najgorszych ludzi XX wieku miał niezwykle ciężkie dzieciństwo. Według najczęściej powtarzanej wersji jego ojciec nadużywał alkoholu oraz był domowym tyranem. O tym, co faktycznie wiadomo na temat...
W życiu galicyjskich chłopów przesądy odgrywały ogromną rolę. Mieszkańcy podkrakowskich wsi żyjący nieco ponad 100 lat temu ufali w rzeczy, które dzisiaj aż trudno pojąć. Doskonały przykład stanowi „skarb”, który uważano za...
W 1913 roku na terenie całej Rosji hucznie obchodzono 300-lecie objęcia władzy w kraju przez dynastię Romanowów. Zaledwie cztery lata później Mikołaj II został zmuszony do abdykacji. O tym, jak wyglądały okoliczności oddania przez niego tronu pisał...
Nietypowa nazwa Alej Jerozolimskich miała korzenie sięgające czasów niepodległej pierwszej Rzeczpospolitej. Samą arterię wyznaczono jednak i zbudowano dopiero pod zaborami, w krótkim okresie autonomii po kongresie wiedeńskim. Rozmach inwestycji, na...
W marcu 1798 roku rządzący Francją Dyrektoriat wyznaczył niespełna 29-letniego Napoleona Bonaparte na dowódcę nowo utworzonej Armii Wschodu. Młody generał, stojąc na czele blisko 40 tysięcy marynarzy i żołnierzy, miał najpierw zająć Maltę, a...
Dzieci polskich chłopów w XIX wieku przyzwyczajone były do ciężkiego życia. Od najmłodszych lat musiały pomagać w gospodarstwie, niedojadały i nawet za najmniejsze występki czekały je surowe kary. Wśród małych mieszkańców wsi była jednak grupa...
Skąd się wzięli Kaszubi? Nieznana historia jednej z najbardziej niezrozumianych mniejszości w Polsce
W polskich podręcznikach do historii dzieje Kaszub i Kaszubów właściwie nie funkcjonują. O całym Pomorzu pisze się tak, jakby od zawsze było piastowskie i polskie. Jak jednak przypomina kaszubska reportażystka Stasia Budzisz, własne dzieje Kaszubów...
Jan Jur-Gorzechowski był wielką miłością Zofii Nałkowskiej. Pisarka całkowicie straciła głowę dla bohatera polskiego ruchu niepodległościowego. Autorka Granicy szybko jednaj pożałowała ślubu z drugim mężem. Oficer miał bowiem jasny obraz tego jakie...
Eliza Orzeszkowa zapisała się w historii polskiej literatury jako jedna z najważniejszych powieściopisarek epoki pozytywizmu. Autorka Nad Niemnem otarła się nawet o Nagrodę Nobla. Zanim jednak zyskała sławę i uznanie przypięto jej łatkę...
Dla ubogich mieszkańców galicyjskich wsi kradzieże były prawdziwą zmorą. Chłopi, którzy ledwie wiązali koniec z końcem nie mieli więc żadnej litości dla przestępców, którzy wpadli w ich ręce. Oto jak jeszcze w latach 70. XIX wieku włościanie karali...
W 1889 roku Paryż gościł wystawę powszechną. Jedną z największych atrakcji czekających na gości przybywających do miasta stanowiła, wzniesiona właśnie na tę okazję, trzystumetrowa wieża Eiffla. Chociaż dzisiaj trudno sobie wyobrazić stolicę Francji...
14 października 1806 roku wojska Napoleona rozgromiły pruską armię w bitwie pod Jeną-Auerstedt. Po wkroczeniu do Berlina już tylko krok dzielił Cesarza Francuzów od polskich ziem. Z wojskowego punktu widzenia było oczywiste, że poderwanie do walki...
Przez stulecia polscy chłopi nie odczuwali żadnej potrzeby dokładnego odmierzania czasu. Jeszcze w połowie XIX wieku dla przytłaczającej większości mieszkańców nadwiślańskich wsi zegary były drogą i zbędną fanaberią. O tym jak wielkim dziwem dla...
Młody Adam Mickiewicz trafił do Kowna w 1819 roku. Jako nauczyciel szkolny miał odpracować stypendium studenckie, dlatego pobyt w mieście nad Niemnem traktował niemal jak zesłanie. Szybko jednak znalazł pocieszenie w ramionach sąsiadki, Karoliny...
Robert Falcon Scott poświęcił lata na realizację swego największego marzenia, którym było zdobycie bieguna południowego. Gdy wreszcie dotarł do celu, okazało się, że nie był pierwszy. Kilka tygodni wcześniej na biegun dotarł Norweg Roald Amundsen...
Aniela Pająkówna poznała Stanisława Przybyszewskiego w czerwcu 1899 roku podczas jego odczytu we Lwowie. Słynny pisarz i poeta zrobił ogromne wrażenie na malarce, która niedawno wróciła z Paryża. Mimo że na autora manifestu Młodej Polski w Krakowie...
Gdy w 1910 roku Robert Falcon Scott wyruszał na biegun południowy jego celem było więcej niż tylko zdobycie tego punktu przed kimkolwiek innym. Anglik zabrał ze sobą również grono uczonych mających prowadzić pionierskie badania. Grupie naukowców...
Pan Twardowski stał się bohaterem niezliczonych baśni i legend. O szlachcicu, który miał zaprzedać duszę diabłu pisali między innymi Adam Mickiewicz i Józef Ignacy Kraszewski. Przedstawiona przez nich postać nie była jednak owocem samej tylko...
