Gdy tylko Polska zniknęła z mapy Europy, zaczęto snuć wizje jej odbudowy w o wiele większych, iście mocarstwowych granicach. Już jesienią 1939 roku poważnie mówiono o stworzeniu federacji narodów środkowej Europy. I równie poważnie: o tym, że dotąd...
W 1940 roku byli dla Brytyjczyków bohaterami. W 1945 okazali się niepotrzebni i niewygodni. Jakie były powojenne losy Witolda Urbanowicza, Stanisława Skalskiego, Bohdana Arcta i innych bohaterów walk lotniczych na froncie zachodnim?
Niemcy dostarczający uzbrojenie jednostkom Armii Krajowej. Współpraca wywiadowcza oraz wspólne akcje przeciwko sowieckiej partyzantce. Właśnie tak pod koniec wojny na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie wyglądała codzienność części oddziałów polskiego...
Połowa września 1939 roku. Francuska ciężka artyleria kruszy potężną nawałą ogniową niewykończone jeszcze bunkry niemieckiego Wału Zachodniego. W powstałe wyłomy wlewają się fale francuskiej piechoty i czołgów. Niemcy są bezradni. Na zachodniej...
Z tą zbrodnią nie da się porównać żadnej innej. W 1942 roku w Łodzi przy ulicy Przemysłowej Niemcy stworzyli obóz koncentracyjny przeznaczony ściśle dla dzieci. Zsyłano tam i maltretowano już kilkumiesięczne niemowlęta. Z jakich przyczyn najmłodsi...
Bitwa pod Jaworowem była jednym z nielicznych polskich zwycięstw w trakcie kampanii wrześniowej. Przebijające się w kierunku Lwowa dywizje armii „Małopolska” w nocy z 15 na 16 września zaatakowały stojące na ich drodze pułk SS „Germania”...
Te słowa zna każdy. Są powtarzane bez kontekstu, na wyrywki, a często też… na wyrost. Nad Wisłą panuje przekonanie, że hołd złożony uczestnikom bitwy o Anglię był skierowany także (lub nawet przede wszystkim) do Polaków. Ale kogo naprawdę miał na...
Polskim pilotom w trakcie bitwy o Anglię oficjalnie zaliczono aż 203 zestrzelone samolotów Luftwaffe. Do tego dochodziło 35 prawdopodobnych strąceń oraz 36 uszkodzeń. Pierwszym pilotem znad Wisły, który posłał na ziemię maszynę wroga był...
Antoni Czortek w latach 30. XX wieku był jedną z największych gwiazd polskiego boksu. Karierę trzykrotnego mistrza kraju oraz wicemistrza Europy przerwał wybuch II wojny światowej. Kiedy w sierpniu 1943 roku Czortek trafił do Auschwitz-Birkenau...
We współczesnym rozumowaniu konfliktu zbrojnego przyzwyczailiśmy się do strat wśród ludności cywilnej i zmasowanych bombardowań, ale Blitz z lat 1940–1941 – czyli zmasowane bombardowanie Wielkiej Brytanii, a zwłaszcza Londynu przez Luftwaffe – był...
Jeszcze dobrze nie opadł kurz na wrześniowych pobojowiskach, a Władysław Studnicki zaczął snuć plany utworzenia Polnische Wehrmacht. Czołowy orędownik sojuszu z III Rzeszą przekonywał okupanta, że polscy żołnierze będą niezbędni w nieuchronnej...
„Łoś” był przed wojną najlepszym bombowcem świata, a nasi lotnicy byli tak doskonale wyszkoleni, że nawet na drzwiach od stodoły potrafili polecieć. Tak brzmi najkrótsza obiegowa opinia o lotnictwie II Rzeczypospolitej. Niewiele ma ona...
Polacy z Dywizjonu 303 długo musieli czekać na swój debiut w bitwie o Anglię. Gdy wreszcie weszli do walki od razu pokazali na co ich stać. Wyspiarze byli pod ogromnym wrażeniem talentu oraz morderczej skuteczności pilotów znad Wisły.
10 maja 1941 roku zastępca Führera Rudolf Hess w pojedynkę, w tajemnicy opuścił Trzecią Rzeszę i wylądował na polu pod Glasgow. Liczył że trafi przed oblicze brytyjskiego króla i wynegocjuje warunki pokoju. W pierwszej kolejności został jednak...
W Auschwitz-Birkenau Niemcy mordowali nie tylko więźniów samego obozu. Rozstrzeliwano tam również Polaków skazanych przez gestapowski Sąd Doraźny w Katowicach. Wstrząsający opis jeden z takich egzekucji pozostawił Pery Broad – esesman służący w...
W opinii najlepszych specjalistów w temacie, normą jest, że liczba zestrzeleń zaliczonych pilotom nawet dwukrotnie przekracza liczbę strat odnotowanych w dokumentach strony przeciwnej. Nie znaczy to jednak wcale, że uczestnicy bitwy o Anglię z 1940...
W przededniu wybuchu II wojny światowej Władysław Sikorski znajdował się na bocznym torze politycznej kariery. Jak to możliwe, że zaledwie kilka tygodni później został Naczelnym Wodzem oraz premierem emigracyjnego rządu?
To był wyczyn bez precedensu. Służący w 501 Dywizjonie RAF Antoni Głowacki 24 sierpnia 1940 roku zestrzelił aż pięć niemieckich maszyn. Został dzięki temu pierwszym „asem jednego dnia” w trakcie bitwy o Anglię.
Kindertransporty uratowały życie 10 tysiącom małych uchodźców. W Wielkiej Brytanii żydowskie dzieci miały dostać szansę na nowe życie. Wiele z nich srodze się jednak zawiodło. Zmuszano je do pracy ponad siły, więziono, wykorzystywano seksualnie.
W trakcie rzezi wołyńskiej ukraińscy nacjonaliści zamordowali dziesiątki tysięcy Polaków. Zdaniem Władysława Studnickiego skalę tragedii można było znacznie ograniczyć. Orędownik współpracy z III Rzeszą twierdził, że Niemcy byli gotowi uzbroić...
Pochodzący z Salonik Salamo Arouch trafił do Auschwitz-Birkenau w maju 1943 roku. Przed wojną trenował boks. Zdobył nawet mistrzostwo Grecji oraz Bałkanów. W niemieckiej fabryce śmierci też miał walczyć w ringu. Stawką było jego życie.
W trakcie Bitwy o Anglię Marian Duryasz śmiał się z angielskich kolegów, gdy słyszał, że ci nie biorą udziału w misjach bojowych z powodu zwykłego kataru. Kilka miesięcy później przekonał się na własnej skórze, że to oni mieli rację. Lekceważenie...
Geertruuida Wijsmuller-Meijer ocaliła od Holokaustu i wywózki do Auschwitz ogromną rzeszę maluchów, a mimo to w wielkiej historii zabrakło dla niej miejsca. Kim była „ciocia Trusia”, jedna z głównych organizatorek Kindertransportów?
W latach 1940-1943 setki polski oficerów i polityków zostało internowanych na szkockiej wyspie Bute, którą nasi rodacy szybko okrzyknęli Wyspą Węży. Trafiało się tam bez wyroku sądu i bez decyzji jakiegokolwiek kolegialnego ciała. Wystarczył rozkaz...
Starzejący się Nikola Tesla co roku urządzał konferencje dla dziennikarzy z okazji swoich urodzin. Jego niesamowite pomysły i nieprawdopodobne twierdzenia budziły coraz mniejsze zainteresowanie. W 1934 roku 78-letni emerytowany wynalazca...
W dyskusjach na temat kampanii wrześniowej 1939 roku wciąż powraca teza, że gdyby 17 września Związek Radziecki nie zaatakował Polski mielibyśmy szansę na zwycięstwo. Podobno Niemcom kończyło się już paliwo i amunicja. Czy te twierdzenia mają...
Większość z ponad miliona Żydów, którzy zostali wywiezieni do Auschwitz-Birkenau została zamordowana od razu po przybyciu do obozu. Na tych, którzy przetrwali pierwszą selekcję „do gazu” czekało prawdziwe piekło na ziemi. Tragiczne losy jednej z...
Trwająca od 9 do 18 września 1939 roku bitwa nad Bzurą była największym starciem podczas wojny obronnej. W batalii wzięło udział łącznie około 650 000 żołnierzy. W pierwszej fazie to Polacy mieli przewagę, odnosząc spore lokalne sukcesy. Niemcy...
Nawet jeden żydowski uchodźca to o jednego za dużo – taką postawę w 1938 roku prezentowały właściwie wszystkie zachodnie kraje. Dopiero po nocy kryształowej Wielka Brytania niechętnie otworzyła granice przed uciekinierami, ale tylko nieletnimi...
Edward Galiński, nazywany przez kolegów Edkiem i Mala Zimetbaum w normalnych okolicznościach zapewne nigdy by się nie poznali. Oboje trafili jednak do Auschwitz-Birkenau, gdzie połączyła ich miłość. Ale ta historia nie miała szczęśliwego zakończenia...
Reklama
Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka to Życie w chłopskiej chacie (2024). Strona autora: KamilJanicki.pl.
Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.