Powstanie Bohdana Chmielnickiego, choć miało prywatne podłoże, nie stanowiło zaskoczenia. Sytuacja na ziemiach ukrainnych wrzała od dłuższego czasu. Polscy dowódcy nie docenili jednak skali niebezpieczeństwa. Oto jak doszło do pierwszych dwóch...
Historykom – także tym patrzącym na dzieje Polski zupełnie trzeźwo – zdarza się pisać, że jeszcze w wieku XIV, za czasów Kazimierza Wielkiego, w państwie Piastów panowała „idylliczna” równowaga stanów, którą później zachwiały i wreszcie zburzyły...
Chyba żadne mocarstwo nowożytnej Europy nie przeszło równie zaskakującej drogi, co Prusy pod władzą Hohenzollernów. Jeszcze na początku XVII wieku główna gałąź rodu miała pod swoją dziedziczną kontrolą głównie niewielką, ubogą i zacofaną gospodarczo...
Sercem renesansowego zamku na Wawelu był pałac królewski. Składał się on z kilku gmachów, spośród których szczególne znaczenie miał ten położony po stronie północnej. Skrzydło nazywano „domem króla”, bo właśnie w nim mieszkał monarcha, Zygmunt Stary...
U schyłku XVI wieku Kozaczyzna wydawała się wielką beczką prochu tylko czekającą na podpalenie. Władze Rzeczpospolitej ograniczały liczbę Kozaków rejestrowych i zalegały im z wypłatą żołdu. Jakby tego było mało, zakazywały też organizowania wypraw...
W średniowieczu legenda o smoku wawelskim, w różnych, jeszcze nie uporządkowanych wersjach, była znana głównie w samym Krakowie, a więc w bezpośrednim sąsiedztwie Wawelu. Stopniowo zaczynano zdawać sobie z niej sprawę także w innych regionach kraju...
Henryk Walezy został w 1573 roku pierwszym polskim królem elekcyjnym. Zasiadał jednak na tronie zaledwie przez trzynaście miesięcy. Gdy po śmierci brata otworzyła się przed nim droga do tronu francuskiego, nocą z 18 na 19 czerwca 1574 roku uciekł z...
Z pozoru mogłoby się wydawać, że to opowieść niczym z baśni. Piękna i inteligentna dziewczyna z ubogiej rodziny poznaje bajecznie bogatego magnata, który się w niej zakochuje. Para bierze w końcu ślub i żyje w ogromnym pałacu otoczona gromadką...
Imperium Osmańskie przez ponad 150 lat stanowiło niemal stałe zagrożenie dla Habsburgów. Tureckie wojska dwukrotnie dotarły nawet pod sam Wiedeń. Drugie oblężenie było jednak ostatnim momentem, gdy wojska sułtańskie znajdowały się w ofensywie. Od...
Obrady sejmu w Rzeczpospolitej Obojga Narodów odbywały się bez ścisłego regulaminu, wręcz „nurtem spontanicznym”, jak ujął to pewien znawca tematu. Ścisłych zasad było bardzo niewiele. Najważniejsza dotyczyła długości obrad. Właśnie ona sprawiła, że...
Wygaśnięcie każdej kolejnej dynastii dawało polskiej szlachcie okazję do pomnożenia wpływów i wyszarpania nowych przywilejów politycznych. Proces, tak wyraźny już po śmierci ostatniego koronowanego Piasta i ostatniego Andegawena, doszedł do...
Za panowania Kazimierza IV dynastia Jagiellonów znalazła się u szczytu swojej potęgi. Posiadający liczne potomstwo monarcha starał się więc zapewnić synom władzę w sąsiednich królestwach. W 1490 roku pojawiła się okazja, aby przejąć tron Węgier...
Osłabiona w wyniku powstania Chmielnickiego Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się łatwym celem dla sąsiadów. Jako pierwsi do ataku ruszyli wiosną 1654 roku Rosjanie. Wojska cara Aleksego I Romanowa z łatwością zdobywały kolejne twierdze, dokonując...
Tadeusz Kościuszko zalicza się do dość wąskiego grona wielkich Polaków, o których życiu da się powiedzieć bardzo wiele, ale jednocześnie nie można dokładnie wskazać, kiedy i gdzie przyszli na świat. O tym dlaczego tak się dzieje i jakie informacje...
Życie dawnych chłopów stanowiło ciągłą walkę o przetrwanie. Zaledwie około połowa wiejskich dzieci osiągała pełnoletność. Na tych, którym się to udało czekało kilkadziesiąt lat harówki w pocie czoła. Oczywiście o ile nie padli ofiarą choroby lub...
Zofia Opalińska pochodziła z jednego z najpotężniejszych rodów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Ojciec był wojewodą wielkopolskim, brat z czasem został zaś marszałkiem nadwornym koronnym. Nic więc dziwnego, że o jej rękę ubiegało się wielu kandydatów...
Wielu spośród najsłynniejszych polskich intelektualistów doby nowożytnej – jak choćby Andrzej Frycz Modrzewski czy Piotr Skarga – wypowiadało się wylewnie na temat potencjału, roli i możliwości kobiet. Ludzie, na których cześć wciąż...
Zgodnie z tradycją sięgającą czasów Władysława Jagiełły na polskim dworze król i królowa zawsze pożywiali się osobno. Mieli nie tylko odrębne spiżarnie i piwnice, ale też kuchnie – z innymi pomieszczeniami i kadrą. W każdej z nich potrawy...
Pod koniec września 1794 roku insurekcja kościuszkowska chyliła się ku upadkowi. W kierunku Warszawy zbliżały się dwa silne rosyjskie korpusy generałów Fersena i Suworowa. Kiedy wojska tego pierwszego 4 października sforsowały Wisłę Tadeusz...
Szczególnym pokazem unikatowej obyczajowości, jaką wytworzyła szlachecka, sarmacka kultura w Polsce, były pogrzeby ludzi wysokiego stanu. Pompa, jaka towarzyszyła ostatniej drodze pana herbowego, dziwiła i zachwycała postronnych. Z kolei otoczka...
Wcześni Słowianie nie mieli jednego, ściśle ustalonego kalendarza, który znajdowałby zastosowanie na ogromnych obszarach, jakie zasiedlali. Naukowcy znają łącznie setki słowiańskich nazw miesięcy, sięgających epoki średniowiecza lub wczesnych czasów...
Za sprawą Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza obrońcy Zbaraża stali się symbolem bohaterstwa i hartu ducha. Mimo że przeciwnik posiadał ogromną przewagę to załoga twierdzy stawiała czoła wojskom Chmielnickiego od 10 lipca aż do 22 sierpnia 1649...
W Trylogii Henryka Sienkiewicza Jerzy Michał Wołodyjowski, to pierwsza szabla Rzeczpospolitej i uosobienie wszelkich cnót rycerskich. Podobnie jak było w przypadku Jana Skrzetuskiego, pisarz nie wymyślił swojego bohatera od zera. Dzielny obrońca...
Starożytne Chiny pod niemal każdym względem, który da się wyrazić w liczbach, dorównywały Cesarstwu Rzymskiemu lub je prześcigały. W przeciwieństwie do starożytnego Rzymu „Państwo Środka” jednak nie upadło. Wiodło prym wśród organizmów politycznych...
Od przeszło stulecia panuje opinia, że naczelną przyczyną kryzysu i upadku demokracji szlacheckiej, a w konsekwencji też Rzeczpospolitej Obojga Narodów, była zasada jednomyślności. Nie jest to prawdą. Liberum veto, a więc uprawnienie każdego...
Żadna inna stolica nowożytnej Europy nie ucierpiała tak mocno w wyniku katastrofy naturalnej, jak Lizbona 1 listopada 1755 roku. Potężne trzęsienie ziemi, a następnie tsunami obróciły w perzynę znaczną część portugalskiej stolicy, pociągając za sobą...
Pogrążone w kryzysie państwo Kawalerów Mieczowych stało się w połowie XVI wieku areną zmagań o dominację w Europie Wschodniej. Podbój lub podporządkowanie Inflant, a więc ziem obecnej Łotwy i Estonii, miały kluczowe znaczenie zarówno dla cara Iwana...
W czasach średniowiecznych oraz nowożytnych wierzono, że porządek i spokój da się zagwarantować tylko dzięki bezwzględnej surowości kar. Tak rozumowano w każdym razie w miastach, w odniesieniu do plebejuszy, nie zaś przedstawicieli szlachty...
Podpisany 19 października 1466 roku drugi pokój toruński zakończył prowadzoną od 1454 roku wojnę Kazimierza Jagiellończyka z Krzyżakami. Dzięki zwycięstwu nad zakonem do Korony wróciły ziemia michałowska i chełmińska oraz Pomorze Gdańskie. W efekcie...
Zamek na Wawelu nie został zdobyty siłą przez zewnętrznego agresora ani za czasów dynastii Piastów, ani w epoce Jagiellonów. Po raz pierwszy stało się to dopiero w stuleciu XVII. Pomimo nikłych szans obrońcy stawili niezwykle zaciekły opór.
