Każdy chłop w nowożytnej Polsce – niezależnie czy żył w majątku szlacheckim, królewskim czy kościelnym – miał obowiązek opłacać dziesięcinę. Była to największa pojedyncza opłata jaka ciążyła na gospodarzach. Jakby tego było mało pobierano ją w...
Przez sypialnię Ludwika XIV przewinęły się niezliczone zastępy pięknych kobiet. Apetytowi seksualnemu Króla Słońce mogła się równać tylko jego żądza władzy. Pierwsza kochanka monarchy była jednak od niego blisko ćwierć wieku starsza, nie grzeszyła...
W życiu imperatorowej Katarzyny Wielkiej tak naprawdę liczył się tylko jeden mężczyzna. Grigirij Potiomkin był jej najbardziej zaufanym zausznikiem, niemalże mężem i nieoficjalnym współwładcą, określanym mianem Serenissimusa. Przez kilka lat był też...
Rosyjscy właściciele ziemscy nieraz wykazywali się wobec poddanych najdalej posuniętym okrucieństwem. Sadyzm był nieodłącznym składnikiem chłopskiej codzienności w państwie carów. Mimo to historia Darii Sałtykowej była niezwykła. Kobieta zamordowała...
Maria Antonina nigdy nie była kochana przez poddanych. Nic jednak tak nie zaważyło na jej reputacji jak skandal, który wybuch w 1785 roku. Afera naszyjnikowa sprawiła, że w całej Francji władczynię zaczęto uważać za nierządnicę opłacaną diamentami.
Latem 1787 roku cesarzowa Katarzyna Wielka wyruszyła w dół Dniepru, by na własne oczy zobaczyć jakie skutki przyniosła kolonizacja terenów nadczarnomorskich wydartych niedawno z rąk Turków. W podróży towarzyszył jej cesarz Józef II Habsburg...
Abstrahując już od małżeńskich przewinień, żarłoczności i braku dbałości o higienę osobistą, Henryk VIII był też okropnym szulerem. Pośród wszystkich przydomków, z których nieliczne tylko mu pochlebiały, zwano go w czasie jego rządów między innymi...
Polskich chłopów pańszczyźnianych bito, często do nieprzytomności, poniżano ich, niszczono im dobytek. Za wyjątkowo ciężkie przestępstwa – jak samowolne odejście ze wsi – poddani byli też wymyślnie kaleczeni. Szlachcice zdawali sobie jednak sprawę...
„Jak przystało na niewolnicze społeczeństwo, sens życia chłopa pańszczyźnianego oraz jego powołanie polegały wyłącznie na utrzymaniu swojego pana i zaspokajaniu wszelkich jego potrzeb” – pisze o sytuacji wieśniaków w państwie carów Borys Kierżencew...
Jeśli nie wiadomo, o co chodzi, musi chodzić o pieniądze i wpływy polityczne. Na pewno o nich właśnie myśleli Olbracht Gasztołd oraz Jerzy Radziwiłł, kiedy w 1530 roku zawarli ścisłe przymierze między swoimi rodami. Sojusz, który miał zmienić układ...
W siedemnastowiecznej Anglii niejaki Giles Mompesson stał się symbolem korupcji, i to do tego stopnia, że jego nazwisko zaczęto utożsamiać z zachłannością. Kiedy ktoś chciał podkreślić niedostatki władzy obu monarchów, Jakuba I oraz Karola I...
Prawdziwych bogaczy, którzy liczyli swoje „dusze” w dziesiątkach tysięcy albo nawet stracili ich rachubę, było w Rosji carskiej niewielu. Życie i domy większości szlachty siłą rzeczy pozostawały skromne i bezpretensjonalne. Oto ja wyglądały w...
Rozgrzany do czerwoności, żelazny tron. Katowskie obcęgi rwące ciało ofiary. I podwładni torturowanego, zmuszeni, by… gryźć jego ciało, pożerać kęsy ludzkiego mięsa i spijać krew. Taką karę zastosowano na Węgrzech w „kulturalnej” i „postępowej”...
Bitwa pod Wiedniem była jednym z największych triumfów polskiego oręża. Wojska dowodzone przez Jana III Sobieskiego mogły jednak nigdy nie wziąć w niej udziału. Ludwik XIV oferował polskiemu królowi ogromną sumę, aby ten zrezygnował z sojuszu z...
Zjawisko uciekania chłopów pańszczyźnianych do innych dóbr, regionów kraju, a w skrajnych przypadkach nawet do ościennych państw stanowiło z perspektywy szlachciców naczelny problem kraju – ważniejszy od wojen, podatków, zmian na tronie i perspektyw...
Bona Sforza uwielbiała gonitwy za jeleniami, drżała na samą myśl o dreszczyku emocji towarzyszącym obławie na grubego zwierza. Miała naturę drapieżnika i kiedy tylko nadarzała się okazja do łowów, zapominała o bożym świecie. Ta niezdrowa fascynacja...
Przemoc domowa na wsi pańszczyźnianej. Dlaczego polscy chłopi tak okrutnie bili swoje żony i dzieci?
Ciągła przemoc była, jak podkreślał w XIX wieku etnograf Adam Bohdanowicz „duchowym cementem” pańszczyźnianej rzeczywistości. Skutki tego stanu rzeczy sięgały daleko poza dwór i folwarczne pole. Chłop, bez litości okładany przez rządcę i szlachcica...
Na początku 1519 roku nadarzyła się okazja zupełnie wyjątkowa w historii Polski. Po raz pierwszy – i zarazem ostatni – w dziejach wysłannicy polskiego króla mieli wziąć udział w najważniejszych wyborach nowożytnego świata: elekcji władcy...
Od XVI wieku polscy chłopi nie mogli liczyć na żadną opiekę państwa. Szlachta miała nad nimi władzę absolutną. Typowy kmieć mógłby w ogóle nie być świadomym istnienia Rzeczpospolitej, gdyby nie jeden z największych paradoksów całej epoki.
Trzymana krótko i z dala od książek. Jeśli nie bita, to na pewno ignorowana. Dorastała w luksusie. Ale wcale nie miała dzieciństwa jak z bajki.
Wymiar pańszczyzny urósł do rangi symbolu dawnego wyzysku. Autorzy podręczników z pewnym niedowierzaniem przypominają, że chłopów zmuszano do pracy przez większą liczbę dni w tygodniu niż tych faktycznie było. To prawda. Obraz dawnej rzeczywistości...
Najbardziej cuchnący władca w historii? Rosyjski ambasador twierdził, że „śmierdzi jak dziki zwierz”
W chwili śmierci Ludwik XIV miał 77 lat. Sam twierdził, że w swoim długim życiu kąpał się jedynie trzy razy. Awersja do wody sprawiała, że Król Słońce potwornie cuchnął. Rosyjski ambasador twierdził wręcz, że „śmierdział jak dziki zwierz”.
Zgryźliwa stara panna, dewotka, najbrzydsza polska królowa. Anny Jagiellonki nie szanowano ani za życia, ani po śmierci. Ile jest prawdy w jej czarnej legendzie? I dlaczego córka najpotężniejszej polskiej władczyni wyszła za mąż dopiero w wieku 52...
Różne formy renty odrobkowej obowiązywały w Polsce od niepamiętnych czasów. Dopiero jednak u schyłku średniowiecza zaczęto na szeroką skalę wprowadzać wyjątkowo uciążliwą dla chłopów pańszczyznę tygodniową. Teraz gospodarze mieli obowiązek odrabiać...
Mało jest równie rozpowszechnionych mitów na temat nowożytnej Polski. Nie tylko książki kucharskie, ale nawet podręczniki szkolne do historii powtarzają, że Bona Sforza sprowadziła do państwa Jagiellonów kapustę, kalafior, sałatę i karczochy...
Anzelm Gostomski – autor szalenie popularnego poradnika dla właścicieli ziemskich, wydanego w drugiej połowie XVI wieku – twierdził, że istnieją dwie podstawy dobrze zorganizowanego folwarku. Pańszczyzna i szubienica – wymieniał. Lista...
W pierwszej połowie XVI wieku szlachcice wymagali od właścicieli pełnorolnych gospodarstw średnio dwóch dni pracy na folwarku w każdym tygodniu. Stulecie później były to już przeciętnie cztery dni. Dlaczego milionowe rzesze wieśniaków zgodziły się...
Przed stereotypowym wizerunkiem Bony Sforzy nie sposób uciec. Jej twarz straszy na kartach każdego szkolnego podręcznika. Królowa występuje w kilku różnych wersjach. Zawsze jest to jednak starsza Pani o wybitnie nieatrakcyjnych rysach...
Na połowę XVII stulecia przypadło apogeum tak zwanej małej epoki lodowcowej. Radykalne oziębienie klimatu prowadziło do buntów, wojen, epidemii i klęsk głodu w całej Europie. Kryzys szczególnie silnie uderzył w Polskę. W okresie niszczycielskich...
Do pracy należało stawić się równo ze świtem, a ten kto się ociągał był bezlitośnie katowany. Przymusowa robota na pańskim gospodarstwie trwała nawet czternaście godzin na dobę. Bo przecież, zgodnie z wytycznymi szlacheckich autorytetów, próżniactwo...
