Przemoc stanowiła nieodłączny aspekt życia na polskiej wsi pańszczyźnianej. Panowie pastwili się nad chłopami, by wymusić posłuszeństwo i wyegzekwować nieludzkie powinności. Często sadyzm nie miał jednak nawet pozornego uzasadnienia. Szczególnie...
W XVI wieku, w okresie wielkiego rozwoju folwarków i świetnej koniunktury na zboże, aż 60% wszystkich wsi w Polsce należało do średniej szlachty. W tej warstwie można było spotkać ludzi posiadających po kilka wiosek. Byli też tacy, którzy mieli...
„Zamożność szlachcica [w Rzeczpospolitej] ocenia się wedle ilości posiadanych przezeń chłopów” – pisał Francuz Gaspar de Tende w połowie XVII wieku. Wieśniak był dla pana, zwłaszcza po potopie, elementem majątku, podobnie jak woły, budynki...
Stefan Czarniecki miał powody, aby szukać zemsty na Kozakach. Jednak bezwzględność z jaką w latach 1653-1654 zaprowadzał „porządek” na Ukrainie mrozi krew w żyłach. Nawet polscy senatorowie zarzucali mu przesadne okrucieństwo.
W XVII wieku Szwecja wyrosła na jedno z najpotężniejszych mocarstw w Europie. Agresywna polityka zapewniła Skandynawom znaczne zdobycze terytorialne. Koszty ekspansji były jednak zatrważające. Życie straciły setki tysięcy żołnierzy.
Panujący od 1371 roku w Szkocji, a od 1603 roku również w Anglii Stuartowie byli wyjątkowo pechową dynastią. Większość wywodzących się z niej władców spotkał marny koniec. Los uwziął się zwłaszcza na monarchów noszących imię Jakub.
Ta prywatna instytucja handlowa samodzielnie opanowała cały kontynent. Dysponowała własną administracją, armią i flotą. Prowadziła wojny i podbijała kraje. W swoim czasie była największą firmą świata. Dlaczego została zlikwidowana?
Zwycięstwo Stanisława Żółkiewskiego odniesione pod Kłuszynem 4 lipca 1610 roku było jednym z największych triumfów polskiego oręża. Wojska hetmana rozgromiły pięciokrotnie silniejszą armię Borysa Szujskiego. W Rzeczpospolitej wcale jednak nie...
Proces Galileusza rozpoczął się 12 kwietnia, zakończył zaś 22 czerwca 1633 roku. Mimo że kluczowe zarzuty dotyczyły nieposłuszeństwa wobec zakazów Kościoła, żadne inne wydarzenie równie jasno nie ukazało starcia pomiędzy naukowym rozumowaniem a...
W kulturze popularnej Indianie i wojenny obyczaj skalpowania wrogów istnieją właściwie nierozdzielnie. Przyjęło się sądzić, że rdzenni mieszkańcy Ameryki stawiali opór najeźdźcom, pozbawiając ich czubków głów, które następnie służyły za trofea. Taka...
Chodziło o więcej niż wiarę, obraz świata i rozumienie prawd wiary. Nagonka na Galileusza – człowieka, który ośmielił się powtórzyć za Mikołajem Kopernikiem, że Ziemia krąży wokół Słońca – miała też wymiar wyjątkowo osobisty.
Henryk VIII walczył o zalegalizowanie związku z Anną Boleyn przez cztery lata, by po zalewie trzech latach od ślubu skazać ją na śmierć przez ścięcie. Na szafot szła z podniesioną głową.
Inskrypcji z pomnika w Shugborough Hall do dziś nie udało się nikomu rozszyfrować. Jaką skrywa tajemnicę? Co stoi za niezrozumiałym ciągiem liter? I co ma on wspólnego z mottem „Et in Arcadia ego”?
Ekipa pracująca nad polską superprodukcją z 1999 roku dokładała starań, by uszanować historyczne realia. Jest jednak prawda historii i prawda ekranu. W produkcji Jerzego Hoffmana bardzo często zwycięża ta druga. Dosadnie pisze na ten temat Jakub...
Zawód egzekutora nie był profesją, do której chętnie garnęli się ochotnicy. W efekcie katów szukano wśród osób o wątpliwej reputacji czy nawet w szeregach pospolitych przestępców. Pracy im nie brakowało, a zarobki były całkiem atrakcyjne. Mistrz...
„Niektóre plemiona indiańskie były bardziej wojownicze od innych, w życiu wszystkich jednak wojna odgrywała niezwykle istotną rolę” – wyjaśnia Jarosław Wojtczak w książce Quebec 1759. Na obszarach północno-wschodnich, które od XVII stulecia...
Galileusz wierzył, że Dialog o dwóch najważniejszych systemach świata – wydany w roku 1632 – będzie najważniejszym dziełem jego życia. Praca wykładająca dowody na prawdziwość heliocentrycznej koncepcji Kopernika złamała jednak jego karierę...
Zawarta 1 lipca 1569 roku unia lubelska to jedno z najważniejszych wydarzeń w polskiej historii. By zmusić Litwinów do pogłębienia związku z Koroną Zygmunt August okroił Litwę o połowę, a oderwane ziemie wcielił do Polski. Ten szantaż okazał się...
Francuzi przystąpili do penetracji Ameryki Północnej tylko o kilka lat później od Hiszpanów i Anglików. Minął jednak wiek, nim osiągnęli pierwsze wymierne sukcesy. Plan mieli zupełnie inny od konkurentów zza kanału La Manche.
Powieść Ogniem i mieczem, jak zresztą cała Trylogia, jeden z potężniejszych filarów narodowego mitu, znajduje się pod ostrzałem historyków i pisarzy już ponad sto lat. Co badacze zarzucają Henrykowi Sienkiewiczowi? Jakie uproszczenia i kłamstwa...
Wyprawa Stanisława Żółkiewskiego na Mołdawię w 1620 roku zakończyła się prawdziwą katastrofą. Wojska hetmana wielkiego koronnego zostały pokonane w bitwie pod Cecorą, a następnie niemal doszczętnie rozbite w trakcie odwrotu do Rzeczpospolitej. Wśród...
28 listopada 1627 roku pod Oliwą doszło do najsłynniejszego zwycięstwa polskiej floty. Dwie eskadry okrętów króla Zygmunta III Wazy, dowodzone przez admirała Arenda van Dickmanna, pokonały pewnych siebie Szwedów. Oficer nie miał jednak okazji...
Traktat w Buczaczu, podpisany 18 października 1672 roku, kończył wojnę z Imperium Osmańskim. Przypieczętowywał on sromotną klęską Rzeczpospolitej. Dokument oznaczał utratę województw podolskiego i bracławskiego oraz oderwanie znacznej części...
Zmiany jakie nastąpiły nad Wisłą po śmierci Zygmunta Augusta w 1572 roku budziły żywe zainteresowanie Sztokholmu. Bliskie związki między dynastią Wazów a wymarłym w linii męskiej rodem Jagiellonów zdawały się otwierać Szwedom drogę do tronu. Nie...
Michał Korybut Wiśniowiecki, nieoczekiwanie wyniesiony na tron w czerwcu 1669 roku, uważany jest za jednego z najgorszych władców elekcyjnych. Ekspresowo stracił poparcie szlachty. Szczególnie zażarcie zwalczał go prymas Mikołaj Prażmowski...
Któż o nim nie marzył: bogacz z Pragi, romantyczny Tatar, leniwy Duńczyk, iberyjski kochanek, a nawet bratanek papieża. Przegrywali, bo nie mieli wystarczających wpływów i pieniędzy, by opłacić szlachtę. Ale czy serio chcielibyśmy mieć takich królów?
Od XIV do XVIII stulecia Śląsk znajdował się pod kontrolą dynastii Habsburgów. Dopiero jednak tak zwane wojny śląskie i podbój prowincji przez Prusy zapoczątkowały gospodarczą rewolucję w regionie. Cena postępu okazała się niezwykle wysoka.
W 1638 roku, po stłumieniu kolejnej z wielu rebelii przetaczających się przez Ukrainę, Rzeczpospolita narzuciła Kozakom nową ugodę. Wierzono, że Kozaczyzna zostanie raz na zawsze wzięta w karby i wykorzystana do obrony państwa. Stało się zupełnie...
15 lutego 1495 roku w Wilnie odbył się ślub Aleksandra Jagiellończyka z córką Iwana III Srogiego Heleną. Mimo że młodziutka żona wielkiego księcia litewskiego i przyszłego króla Polski słynęła z urody nowożeńcy spędzili noc poślubną osobno. Nigdy...
Niewolnictwo było w świecie arabskim instytucją wszechogarniającą i powszechnie akceptowaną. Było też fundamentem gospodarki, podobnie jak w antycznym cesarstwie rzymskim czy na południu Stanów Zjednoczonych.
