Jadwiga Andegaweńska, królowa Jadwiga (ur. 18 lutego 1374, zm. 17 lipca 1399) – król Polski z dynastii Andegawenów, żona Władysława Jagiełły. Urodziła się jako trzecia córka władcy Węgier i Polski Ludwika oraz Elżbiety Bośniaczki. Po babce Elżbiecie Łokietkównie była także potomkinią Piastów.
Początkowo nie przewidywano dla niej żadnego tronu ani szerszego posagu. W dzieciństwie została wydana za drugorzędnego kandydata Wilhelma Habsburga. Polityczne perspektywy Jadwigi Andegaweńskiej wzrosły dopiero po tym, jak w 1378 roku zmarła jej najstarsza siostra Katarzyna.
Reklama
Ojciec chciał osadzić Jadwigę na tronie węgierskim. Po śmierci króla, na skutek oporu Polaków i intryg wdowy Elżbiety Bośniaczki, królową Węgier została jednak Maria, a Jadwiga otrzymała polską koronę. 16 października 1384 roku, jako dziesięciolatka, została wyniesiona na tron nie jako królowa, lecz król Polski. Był to pierwszy taki przypadek w dziejach kraju.
18 lutego 1386 roku, po odwołaniu związku zawartego w dzieciństwie z potomkiem Habsburgów, Jadwiga poślubiła wielkiego księcia Litwy Jagiełłę, doprowadzając tym samym do unii między państwami i chrystianizacji ostatniego formalnie pogańskiego państwa Europy.
Formalnie Jadwiga Andegaweńska cieszyła się pozycją równą mężowi, prestiżowo zaś jej status, jako „przyrodzonej pani królestwa”, był nawet wyższy. W latach 90. XIV wieku, już jako dorosła kobieta, władczyni aktywnie zaangażowała się w sprawy polityki, prowadząc pertraktacje z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego, ingerując w sprawy litewskie, a także sprzeciwiając się linii obranej przez męża.
Relacje między Jadwigą i Jagiełłą nie układały się dobrze. Król wyraźnie unikał towarzystwa żony, przyłączył się też do ataków na jej cnotę. Dopiero w 1398 roku, po przeszło dekadzie małżeństwa, władczyni zaszła w ciążę. 22 czerwca 1399 roku urodziła córkę Elżbietę Bonifację. Dziecko zmarło po trzech tygodniach. 17 lipca odeszła także sama Jadwiga, zapewne na skutek gorączki połogowej.
Reklama
Jej przedśmiertne zapisy pomogły w odnowieniu krakowskiej uczelni, ufundowanej przez Kazimierza Wielkiego. Królowa zainicjowała też projekt kolejnego małżeństwa Jagiełły, z hrabianką Celje Anną.
Ciekawostki o Jadwidze Andegaweńskiej
- Już w wieku czterech lat Jadwiga Andegaweńska wzięła udział w swojej pierwszej, symbolicznej nocy poślubnej. Według wiadomości plotkarskiej kroniki, zestresowany pan młody nie wytrzymał wówczas presji i z nerwów „zapaskudził pościel kałem”.
- Zachowała się informacja, iż niespełna dwunastoletnia królowa Jadwiga, obawiająca się zetknięcia z poganinem i barbarzyńcą, wysłała jednego z dworzan, by ocenił wygląd oraz zachowanie litewskiego księcia. Jagiełło, chętny zrobić wrażenie na przyszłej żonie, miał nawet zaprosić rycerza do łaźni, by ten dokładnie obejrzał jego fizjonomię.
- Jadwiga Andegaweńska władała przynajmniej pięcioma językami. I choć polszczyznę opanowała dopiero jako nastolatka, to wywarła na nią niebagatelny wpływ.
- W następstwie ślubu królowej Jadwigi z Jagiełłą doszło do wymierzonej w nią, zmasowanej kampanii. Habsburgowie i Krzyżacy dokładali starań, by młodą władczynię postrzegano jako prostytutkę, nierządnicę i cudzołożnicę.
- Nie zachował się żaden portret Jadwigi Andegaweńskiej wykonany za jej życia. O wyglądzie władczyni sporo jednak można powiedzieć dzięki dwukrotnym badaniom jej kości, jakie przeprowadzono w XIX i XX wieku.
- Władysław Jagiełło i Jadwiga Andegaweńska niemal nie przebywali ze sobą. Przykładowo w całym 1394 roku, najlepiej oświetlonym za sprawą zachowanych dokumentów, małżonkowie spędzili w tej samej miejscowości zaledwie 57 dni.
- Według kronikarza Jana Długosza otoczenie królowej Jadwigi ukrywało przed nią śmierć córki. Wiadomość trudno jednak uznać za wiarygodną.
Reklama
Książki o Jadwidze Andegaweńskiej
O życiu i dokonaniach królowej Jadwigi pisze szeroko Kamil Janicki w książce Damy polskiego imperium (Znak 2017). O śmierci i politycznym dziedzictwie Andegawenki, a także o jej wpływie na kolejny związek króla ten sam autor opowiada w publikacji Damy Władysława Jagiełły (Wydawnictwo Literackie 2021).
