W dobie antyku i średniowiecza nikt jeszcze nie wierzył w istnienie jakiejkolwiek „błony dziewiczej”. Krew na prześcieradle po pierwszej nocy też nie uchodziła za niezaprzeczalny dowód dziewictwa. Dla wykazania, że kobieta nie straciła „wianka”...
Historia zna wiele przypadków, gdy wielcy zostają zapomniani. Losy starożytnych Hurytów oraz jednego z utworzonych przez nich państw – antycznego Mitanni – są na tle innych zapomnianych szczególnie ciekawe.
Żadna broń epoki brązu nie zyskała takiej sławy, co rydwany. Żadna też – może oprócz łuku kompozytowego – nie miała porównywalnego znaczenia na polach bitewnych. Jak podkreśla Dominik Stasiak w książce Kadesz 1274 p.n.e. była to też...
Choroba niemal niespotykana w całym społeczeństwie w XIX wieku oponowała niemal wszystkie główne rody dynastyczne Europy. Cierpieli na nią członkowie domów panujących Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii, Rosji. Przeszło połowa chorych umierała...
Wojny, w jakich pogrążyło się imperium macedońskie po śmierci Aleksandra Wielkiego, były toczone na wprost niewiarygodnie wielkim terytorium z wykorzystaniem armii imponujących swoją liczebnością. Do starć dochodziło nad brzegiem Morza Śródziemnego...
Odkrycie grobu Tutenchamona jesienią 1922 roku stało się największą sensacją w dziejach egiptologii. Zespół kierowany przez Howarda Cartera natrafił na nienaruszone od 3000 lat miejsce spoczynku władcy, wypełnione pięcioma tysiącami bezcennych...
Rzym, choć nazywano go Wiecznym Miastem, stracił rangę faktycznej stolicy na długo przed jego upadkiem. Już od 293 roku za główny ośrodek w zachodniej części imperium rzymskiego uchodził Mediolan. Także ta rezydencja cesarska miała jednak poważne...
11 czerwca 323 roku p.n.e. w Babilonie zmarł Aleksander Macedoński – władca największego imperium na świecie. Nie pozostawił następcy ani jasnego testamentu politycznego. Jego doradcy, dowódcy i żołnierze sami musieli zdecydować co dalej.
Z Wielkim Murem Chińskim wiąże się nieskończenie wiele legend, zmyśleń i uproszczeń. Wreszcie zanika bzdurne przekonanie, że sławny system fortyfikacji dobrze widać z kosmosu, albo nawet, że jest to jedna z nielicznych ludzkich konstrukcji, o której...
Król Epiru Pyrrus jak mało kto zagroził republice rzymskiej. Jego wyprawa do Italii, podjęta w roku 281 p.n.e., zawstydziła Wieczne Miasto. Legiony nie były w stanie przemóc najeźdźcy. Grecki wódz odnosił kolejne sukcesy. Dzisiaj nazywa się je...
Z początku upalna późna wiosna 323 roku nie wskazywała na nadchodzącą tragedię. Młody król Aleksander Macedoński – pogromca Persów i budowniczy największego imperium w znanym świecie – jak to miał w zwyczaju, nie oszczędzał się. Czas dzielił...
W 117 roku władzę nad Rzymem przejął następca wojowniczego Trajana i jeden z jego byłych kochanków. Wtedy wszystko się zmieniło. Nowy cesarz, Hadrian, uciął dyskusje na temat dalszych najazdów i ekspansji terytorialnej. Zamiast tego za jego rządów...
Słonie bojowe stanowiły od czasów Aleksandra Wielkiego kluczowy element każdej armii hellenistycznej. Także słynny Pyrrus włączył je do swoich oddziałów, gdy w 280 roku p.n.e. ruszył podbijać Italię i poważne zagroził istnieniu republiki rzymskiej...
Król Epiru Pyrrus uchodził za jednego z najwybitniejszych wodzów epoki antycznej. Rzucił rękawicę nawet republice rzymskiej. Pokonał legiony, ale krwawe, „pyrrusowym zwycięstwo” pod Auskulum przyniosło mu przegraną w wielkiej wojnie. W żadnym razie...
Asyria przez stulecia była najpotężniejszym imperium świata śródziemnomorskiego. U schyłku epoki żelaza kontrolowała cały Bliski Wschód łącznie z Egiptem. Władcy państwa utrzymywali je pod kontrolą z wykorzystaniem najbrutalniejszych metod...
Taka rzeź nie zdarzyła najprawdopodobniej nigdy wcześniej ani później w epoce antycznej. Skutki bitwy pod Kannami można porównywać raczej z konfrontacjami z XX wieku niż z realiami wojny niezmechanizowanej. A przecież Hannibal nie miał karabinów...
W 218 roku p.n.e. wybuch nowej wojny między Rzymem i Kartaginą stał się nieunikniony. Punicki wódz Hannibal nie zamierzał czekać na ruch przeciwnika. Wraz z dziewięcioma tysiącami kawalerzystów, pięćdziesięcioma tysiącami piechoty oraz...
Punicka flota kontrolowała wszystkie najważniejsze szlaki handlowe w zachodniej części Morza Śródziemnego. W przededniu pierwszej konfrontacji z Rzymem Kartagińczycy kontrolowali też bezpośrednio rozleglejsze terytorium niż obywatele Wiecznego...
W epoce starożytnej mocz nie był wyłącznie ściekiem wymagającym usunięcia. Najbardziej rozwinięte cywilizacje epoki widziały w urynie cenny surowiec. Tak wartościowy, że nawet nakładano na niego podatki.
Rzymski łaźnie nie były jedynie miejscami, gdzie można było się wykąpać. W termach szykano uciech cielesnych, ale kwitło tam również życie towarzyskie i kulturalne. Nic więc dziwnego, że stanowiły jeden z wyznaczników cywilizacyjnego zasięgu...
Gorące kąpiele i wino największymi wrogami kobiecej cnoty? Właśnie tak uważał św. Hieronim. Doktor Kościoła miał sprecyzowane zdanie na temat tego, jak powinna zachowywać się dobra chrześcijanka.
Ceglane domy z prywatnymi toaletami podłączonymi do miejskiej kanalizacji mają znacznie dłuższą historię niż może się wydawać. Już 4500 lat temu z takich luksusów korzystali przedstawiciele kultury Harappa.
Teoria, według której do upadku starożytnego Rzymu przyczyniły się ołowiane rury wykorzystywane w monumentalnych akweduktach cieszy się niesłabnącą popularnością. Ołowica miała skutecznie osłabiać mieszkańców Wiecznego Miasta i innych ośrodków...
Wyprawa Cyrusa autorstwa Ksenofonta uchodzi za pierwszy pamiętnik żołnierski w dziejach zachodniej cywilizacji. Autor szczegółowo opisał brawurowy odwrót kilkunastu tysięcy greckich najemników z Babilonii. Pisał między innymi po to, by odpowiedzieć...
Takiej książki nie było dotąd ani w Grecji, ani w całej Europie. Ksenofont przetarł szlaki dla tworzącego całe stulecia później Cezara. W jakich okolicznościach powstał najstarszy pamiętnik żołnierski?
Po tym, jak walna inwazja na Grecję z lat 480-479 p.n.e. nie przyniosła zamierzonych rezultatów, pobici Persowie wycofali się, zmieniając taktykę walki. Odtąd zajęli stanowisko stronniczego obserwatora, żywo zainteresowanego w osłabieniu przeciwnika...
W starożytnym Rzymie nikogo nie gorszyły śluby brane przez 12-letnie dziewczynki. Za to nie do pomyślenia był pocałunek pieczętujący małżeństwo. Co jeszcze wiemy o obyczajach ślubnych mieszkańców Półwyspu Apenińskiego sprzed dwóch tysięcy lat?
Celtowie jako pierwsi w Europie Centralnej i Zachodniej zaczęli wykuwać żelazne miecze. Między innymi dzięki temu uzyskali dominację nad znacznym obszarem kontynentu. Gdy jednak w końcu doszło do starcia z Rzymianami, mieszkańcy Półwyspu...
Spartańskie wychowanie, tak zwane agoge, pozwalało uformować najlepszych wojowników starożytnej Grecji. Był to jednak system kategoryczny, wszechogarniający, nie mający względów dla interesów jednostki. Czy Spartanie posuwali się nawet do mordowania...
Określenie „stal damasceńska” pochodzi od nazwy Damaszku, będącego ponoć centrum wytwarzania najlepszej średniowiecznej stali, z którą europejscy rycerze zetknąć się mieli podczas wypraw krzyżowych. Jak zwykle w przypadku obiegowych mitów, niewiele...
