Gdy innych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych pędzono na Zachód, oni zostali posłani w morderczy marsz śmierci w przeciwnym kierunku. Tysiące zginęły po drodze. Na resztę u celu, w Palmnicken, czekał masowy mord. Z wszystkich...
Na wieść o sowieckiej inwazji na Polskę władze naczelne nakazały żołnierzom unikać walk z nowym agresorem i wycofywać się ku granicy. Mieszkańcy Grodna w województwie białostockim nie zamierzali jednak godzić się na kapitulację. W dniach 20-22...
Podczas wojny nikt nie mówił: „wesołych świąt!”. To stałoby, jak wyjaśniał czujny obserwator okupacyjnej rzeczywistości, „w zbyt krzyczącym kontraście z rzeczywistością”. Boże narodzenie nadal jednak obchodzono, szukając choćby pozoru normalności.
Stoczona w dniach 2-6 października 1939 roku bitwa pod Kockiem przeszła do historii, jako ostatnie starcie dużego oddziału Wojska Polskiego z Niemcami w trakcie wojny obronnej. Pewni swego naziści nie spodziewali się, że dowodzona przez generała...
Harold Le Druillenec był jedynym Brytyjczykiem żywym w Bergen-Belsen w chwili wyzwolenia obozu. Nigdy nie zapomniał straszliwych rzeczy, które tam ujrzał i których doświadczył.
Większość polskich historyków nie miała w 1945 roku złudzeń co do tego, że nad Wisłą zostanie zaprowadzona czerwona dyktatura. Nawet wśród byłych AK-owców nie było jednak woli kontynuowania podziemnej działalności. Straty środowiska były zbyt...
„W każdym bloku [obozu Auschwitz] były choinki i blokowi na swój sposób urządzali wigilię” – pisał Wincenty Gawron, więzień numer 11 237. Oto jak wyglądały obchody świąt Bożego Narodzenia w piekle.
Literaci czasami przekształcają własne biografie, wychodząc z założenia, że licentia poetica obowiązuje także w sprawach życia prywatnego. W ten sposób postępował chociażby Zbigniew Herbert. W przypadku autora Pana Cogito przekłamania miały naprawdę...
Dla mieszkańców oblężonego Leningradu zimą 1941 roku każdy dzień był walką o przetrwanie. Setki, a potem tysiące ludzi codziennie umierało z głodu. Szerzył się kanibalizm. Tymczasem partyjnym dygnitarzom niczego nie brakowało. Mieli nawet do...
„Zapoznawszy się dokładniej ze sprawą Warszawy, doszedłem do wniosku, że operacja, którą tam podjęto, jest lekkomyślnym, potwornym awanturnictwem, które pociągnie za sobą wiele ofiar wśród ludności cywilnej” – pisał Stalin w liście wysłanym do...
Ten akt bohaterstwa przeszedł do legendy i w ostatnich latach stał się jednym z najgłośniejszych wątków historii najnowszej. Często wspomina się, iż Witold Pilecki był „ochotnikiem do Auschwitz”. Ale jak on sam opisywał moment aresztowania? Czy...
Skonstruowany przez porucznika Józefa Kosackiego na przełomie 1941 i 1942 roku wykrywacz min nie tylko ocalił tysiące ludzi, ale również w istotny sposób przyczynił się do wygrania przez aliantów drugiej wojny światowej. Wynalazca nie zarobił na nim...
Hilary Koprowski był jednym z najwybitniejszych polskich uczonych swej epoki. Lekarz, wirusolog, immunolog i wielki eksperymentator. To właśnie on opracował pierwszą skuteczną szczepionkę przeciwko wirusowi polio wywołującemu chorobę Heinego-Medina...
Czerwonoarmista kazał mi opuścić spodnie, wyciągnął broń i strzelił. Wstrząsająca relacja nastolatka
„Spojrzałem mu w oczy. Widziałem w nich pogardę, z jaką przyglądał się mojemu obnażonemu ciału. Widziałem w nich pustkę mordercy”. Tak spotkanie z czerwonoarmistą wiosną 1945 roku wspominał po wielu latach pochodzący z Polski, znany brytyjski malarz...
Niemieccy zbrodniarze znajdywali najbardziej brutalne i wymyślne sposoby znęcania się nad nieszczęśnikami zesłanymi do Auschwitz-Birkenau. Zdaniem rotmistrza Witolda Pileckiego – przebywającego w obozie od 1940 do 1943 roku – cztery formy tortur i...
Alianckie dywizje prące latem 1945 roku na wschód i spychające przy pomocy Polaków Armie Czerwoną aż za linię Curzona? Właśnie takie plany snuł premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Przygotowywana w ścisłej tajemnicy operacja miała nosić...
Niemieccy oprawcy z Auschwitz-Birkenau z lubością znęcali się nad więźniami obozu. Zmuszali też jednak do przemocy i sadyzmu własne ofiary. Wstrząsającą relację na ten temat pozostawiła Seweryna Szmaglewska.
1 września 1939 roku, w dniu niemieckiego najazdu na Polskę, w Genewie odbyła się ceremonia. Urzędnicy Ligi Narodów odsłonili pomnik, ogromny globus z brązu, „Pamięci Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych, założyciela Ligi Narodów”. Dwa...
Na początku kwietnia 1941 roku Winston Churchill napisał list do Józefa Stalina, w którym informował dyktatora o nadchodzącej niemieckiej inwazji na ZSRR. Ostrzeżenie miał niezwłocznie przekazać brytyjski ambasador w Moskwie Stafford Cripps...
„Do dzisiaj pamiętam te ich zapite twarze, gwałcili ją i bili, a ci, co patrzyli, śmiali się i wykrzykiwali coś po rosyjsku” – wspominała 50 lat po wojnie Pelagia. Sama również padła ofiarą przemocy seksualnej ze strony czerwonoarmistów. Nad Wisłą...
W Austrii prześladowania Żydów wprowadzono gwałtownie, z dnia na dzień. Terror był nie do zniesienia. Większość członków społeczności żydowskiej z tego kraju zdołała jednak przetrwać Holokaust.
„Walka o przetrwanie w Auschwitz-Birkenau była pełna przerażenia zarówno chwilą obecną, jak i lęku o każdy następny dzień” – opowiada Eva Schloss, która do fabryki śmierci trafiła jako piętnastolatka. Oto jej wspomnienia z kobiecego baraku.
„Szukasz śmierci, wstąp na chwilę”. Taki napis witał oficerów zmierzających do Largo House: ośrodka, w którym szkolono Cichociemnych, a więc najlepszych dywersantów i sabotażystów w historii Polski. Jak dokładnie wyglądał ich trening?
Niepozorny dziennik żydowskiej nastolatki z Holandii stał się jednym z najsławniejszych i najbardziej wpływowych świadectw Holocaustu. Nie od razu jednak doceniono jego wartość. Niewiele brakowało, a świat nigdy nie poznałby zapisek Anne Frank.
15 kwietnia, w dniu pogrzebu Roosevelta na terenie jego posiadłości w Hyde Park, reporter CBS Edward Roscoe Murrow odczytał w radiu amerykańskim pierwszy opis z pierwszej ręki niemieckiego obozu koncentracyjnego, jaki usłyszała amerykańska opinia...
Mengele uciekł, bo był sprytny. Nie brakowało mu inteligencji. Opuścił Auschwitz tuż przed tym, jak do obozu dotarła Armia Czerwona. Bał się Rosjan. Mógł przypuszczać, do czego będą zdolni, gdy dowiedzą się, kim jest pojmany przez nich nazista.
„A chcę dożyć tej chwili, kiedy będę mogła podnieść głowę w górę, kiedy będę równym, wolnym człowiekiem w wolnym, demokratycznym kraju” – zapisała w swoim dzienniku pod koniec lipca 1941 roku żydowska nastolatka. O czym jeszcze marzyła?
Eva Schloss, żydowska nastolatka ukrywająca się podczas wojny w Amsterdamie, wpadła w łapy Gestapo 11 maja 1944 roku. Już tydzień później wysłano ją w koszmarną drogę do najgorszego miejsca na ziemi: obozu Auschwitz-Birkenau. Oto jej wspomnienia z...
Według oficjalnych sowieckich statystyk Lidia Litwiak zapisała na swoim koncie aż 11 zestrzelonych niemieckich maszyn. Ustalenia z ostatnich lat każą zweryfikować te liczby. Mimo wszystko dziewczyna o polskich korzeniach była jedną z...
W warunkach rozciągniętych polskich linii i płytko urzutowanej obrony, niemiecki plan ataku na Rzeczpospolitą musiał przynieść zabójcze skutki. Jak przebiegała polska obrona we wrześniu 1939 roku? Jak zaciekły opór stawiło Wojsko Polskie w kampanii...
