To hoplici rozgromili perską armię pod Maratonem (490 p.n.e.) i na rozkaz Aleksandra Wielkiego wywalczyli imperium sięgające po Egipt oraz Indie. Grecka falanga przez stulecia była niepokonana. Co decydowało o jej skuteczności?
Wielka wędrówka ludów doprowadziła do upadku cesarstwa rzymskiego i na zawsze zmieniła mapę Europy. Być może wreszcie znaleziono przyczynę fali, która zmiotła najpotężniejsze z mocarstw w tej części świata.
„Istnieje parę podstawowych pojęć, które odnoszą się do niemal wszystkich starożytnych bitew” – pisze Mike Cole w książce Legion kontra falanga. Co należy wiedzieć, by zrozumieć sztukę wojny sprzed przeszło dwóch tysiącleci?
Zaczynałeś swoją karierę od bezpłatnego stażu? Czułeś, że jesteś traktowany jak pies? A może przeciwnie – spotkałeś się z sympatią i zrozumieniem ze strony nowego szefa? Uważaj. Jeśli odpowiedziałeś twierdząco, to wiele łączy Cię z niewolnikami...
„Bajdy Juliuszowe”, „objaw bzika czy manii średniowiecza” – komentował Aleksander Brückner. Wybitny historyk literatury bezlitośnie wyśmiewał relację Wincentego Kadłubka o zwycięskich walkach Lechitów z Juliuszem Cezarem. Współcześni badacze nie są...
Antyczni Grecy przywiązywali wprost niesamowite znaczenie do (rzekomo) boskich znaków (rzekomo) wieszczących przyszłość, a zwłaszcza – dających wskazówki co do tego, jak należy postępować. Wróżby stanowiły nieodłączny aspekt codzienności. Niektóre...
Falanga stanowiła szczytowe osiągnięcie greckiej myśli
wojskowej. Formacja hoplitów była też siłą wprost niezrównaną w całym świecie antycznym.
Pozycja kobiet w starożytnej Grecji była nie do pozazdroszczenia. Ubezwłasnowolnione, spychane w cień, ściśle podporządkowane mężczyznom. Oficjalnie nie mogły mieć żadnego wpływu na politykę i sprawy państwa. Znalazły więc okrężną drogę do władzy.
To mogła być jedna z najważniejszych bitew w dziejach starożytnego świata. Persowie mieli przytłaczającą przewagę liczebną, ale greccy hoplici i tak rozbili ich siły. Sukces okazał się jednak czysto pozorny. „Czasem bitwę rozstrzyga jeden cios” –...
Pół wieku po celtyckiej inwazji na Rzym nastąpiła kolejna katastrofa, równie upokarzająca i na pozór równie całkowita jak pierwsza. Cała rzymska armia skapitulowała en masse przed wrogiem: samnickimi góralami ze środkowych Apeninów. Było to...
Przedstawiciele zaledwie dwóch profesji stanowili ostatnią zaporę między uporządkowanym i postępowym światem greckiej kultury a morzem gnoju. Co wiadomo na ich temat?
Sekret skuteczności spartańskich wojowników. Co sprawiało, że byli najlepszymi żołnierzami w Grecji?
Nie byli lepiej uzbrojeni, nie odkryli doskonalszej taktyki, nie mieli nawet wyraźnie bardziej utalentowanych dowódców niż sąsiedzi. Co więc sprawiało, że spartańscy wojownicy budzili respekt w całej Grecji? Odpowiedź zamyka się w jednym słowie:...
Przez wieki rządziło aż nadto wielu potwornych tyranów, ale nawet w tak „doborowym” gronie Gajusz Juliusz Cezar Kaligula zajmuje miejsce wyjątkowe.
Historia defekacji w antycznej Grecji to nie dzieje postępu, ale wielkiego regresu. Minojska Kreta z czasów archaicznych (ok. 1700 roku p.n.e.) dysponowała spłukiwanymi toaletami podłączonymi do kanalizacji. Wielcy myśliciele pokroju Sokratesa (V...
Dogmatyczne spory – tak w sprawach drobnych, jak i zupełnie fundamentalnych – wstrząsały Kościołem już od jego zarania. Gdy jednak chrześcijaństwo stało się religią państwową, także różnice poglądów na wiarę zyskały nową rangę. I rodziły konflikty...
Rzymscy cesarze świętowali z pompą rocznice powstania stolicy imperium. Uczeni epoki renesansu promowali rachubę czasu „od założenia miasta”, ab urbe condita, a więc od 753 roku p.n.e. Dzisiaj każdy uczeń jest zmuszony wkuwać tę datę na pamięć. Ale...
Na przestrzeni wieków przeszło ćwierć tysiąca mężczyzn
tytułowało się biskupami Rzymu. Tylko dwóch jest zgodnie i jednomyślnie określanych
mianem „wielkich”. Kim był pierwszy z nich?
Dzieci urodzone ze związków królowej Egiptu Kleopatry z Juliuszem Cezarem oraz Markiem Antoniuszem, wydawały się mieć przed sobą świetlaną przyszłość. Jaki los spotkał je po upadku matki?
W roku 390 p.n.e. rozeszła się pogłoska, że olbrzymia horda barbarzyńców ciągnie przez Italię – nikt nie znał ich zamiarów, ale wszyscy się zgadzali, że stanowią oni straszliwe zagrożenie. Nadciągała klęska, która na zawsze wryje się w pamięć...
„Rzymianie obeszli się z Kartaginą niegodziwie” – podkreśla historyk Anthony Everitt. Dla trzeciej wojny punickiej nie było żadnego dobrego uzasadnienia. Senat wypowiedział ją, by wykorzystać moment największej słabości dawno pobitego i...
Niepokornym łamano palce, by nie mogli notować co się dzieje. Biskupi, zastraszeni pałkami i mieczami, podpisywali puste płachty zamiast dokumentów. Głowę Kościoła uwięziono i pobito na śmierć. Tak przebiegał jeden z pierwszych soborów powszechnych...
To miał być moment największego triumfu koczowniczego wodza Hunów. Liczniejsze niż kiedykolwiek wcześniej wojska Attyli wtargnęły na Półwysep Apeniński, łupiąc jedno miasto za drugim. Wódz rzymskiej armii zarządził odwrót, cesarz Zachodu postanowił...
Władysław Jagiełło nie wiedział skąd się biorą dzieci. Nie wiedział tego też Kazimierz Wielki, Juliusz Cezar, Aleksander Macedoński, ani… żadna z ich małżonek. Nic dziwnego. W podobnej ignorancji trwała cała ludzkość i to aż do zadziwiająco bliskich...
Zbroję założył, gdy tylko nauczył się chodzić. Jako dwulatek… stłumił bunt żołnierzy. A parę lat później objechał całą wschodnią część imperium. Już wtedy przewidywano, że Kaligula zostanie wodzem, a nawet cesarzem. Nikt jednak nie sądził, że będzie...
W roku 38 – zaledwie parę miesięcy po tym, jak Gajusz Juliusz Cezar Germanicus, lepiej znany jako Kaligula, przejął władzę w Rzymie – doszło do tragedii. Nagle zmarła ukochana siostra imperatora, Druzylla. Co naprawdę łączyło szalonego...
Jego mieszkańcy lubowali się w winie, uciechach łoża i luksusie. Ale od polityki też nie potrafili uciec. Z uwagi na wielkie bogactwo raz po raz padali ofiarami mocarstw. Nikt nie mógł się spodziewać, że w przyszłości właśnie tutaj zostanie...
Sławny tyran Kaligula rządził zaledwie cztery lata. To mu jednak wystarczyło by zawrzeć trzy małżeństwa. Dla dwóch z jego żon związek z szalonym imperatorem stanowił straszliwy horror.
W cesarskim Rzymie doliczono się w pewnym momencie 144 szaletów publicznych. Jak wyglądał taki przybytek? Jak się z niego korzystało i dlaczego rzymianie tak chętnie załatwiali swoje sprawy… w towarzystwie?
Wódz Hunów Attyla wygrał tylko jedną ważną bitwę w życiu. Jakie było prawdziwe źródło jego sukcesów?
Zgodnie z powszechnymi wyobrażeniami, gdzie tylko stanął wódz Hunów, pozostawały po nim zgliszcza i stosy ciał. Ktokolwiek śmiał mu się przeciwstawić – ginął marnie na polu bitwy lub umykał w popłochu, bez armii i honoru. W pierwszej wizji jest...
Mówi się, że faraon Amenhotep II był prekursorem zasady „fair play”. Przede wszystkim był jednak człowiekiem, który nie umiał przegrywać. W wioślarstwie sukces zapewniały mu mięśnie. W strzelectwie… fortel, który sprawiał, że nikt nie miał z nim...
